وقتی رژیم جواب نمی دهد

محمد بابانژادي، ساکن منطقه گيشاي تهران، ميهمان اين هفته «ميزگرد تغذيه» است. اين مرد ?? ساله با قد ??? سانتي متر، وزن ??? کيلوگرم و نمايه توده بدني ?? دچار چاقي است. او که ?? سال است با چاقي مواجه شده و از چاقي موضعي هم شکايت دارد، از «ميزگرد تغذيه» راهنمايي خواسته است...
محمد بابانژادي که رژيم هاي متعددش بي نتيجه مانده، مي گويد:
? ماه خام خواري کردم و پوستم خشک شد!

شما از چه زماني چاق شديد؟
چاقي من تقريبا از سال ?? شروع شد و به مرور ادامه پيدا کرد.

تا به حال براي کاهش وزن اقدام کرده ايد؟
بله، خيلي زياد. چند بار سرخود رژيم گرفتم؛ چند بار هم به پزشک عمومي و متخصص تغذيه مراجعه کردم. هر بار ? تا ? کيلو وزن کم کردم اما ادامه ندادم.

چاقي و اضافه وزن مشکلي برايتان ايجاد نکرده است؟
زانوي چپم درد مي کند. به ارتوپد مراجعه کردم. ايشان مسکن برايم تجويز کردند و توصيه کردند وزن کم کنم.

چقدر فعاليت بدني داريد؟
کار من تدارکاتي است. پشت ميزنشين نيستم و تقريبا از ? صبح تا ? بعدازظهر تحرک دارم.
خورد و خوراکتان چطور است؟ اشتهايتان زياد است؟
خيلي خوش خوراک هستم اما غذاخوردنم نظمي ندارد. مثلا صبحانه نمي خورم و به خاطر اينکه در رفت وآمد هستم، نمي توانم با خودم ناهار ببرم و گاهي ممکن است تا عصر که به خانه مي رسم ناهار نخورم.
ميان وعده هم نمي خوريد؟ تنقلاتي مثل نخودچي کشمش و انجير خشک همراه نمي بريد؟
ميوه که نمي برم تا بخورم اما اگر تنقلاتي مانند کشمش و انجير خشک همراه داشته باشم خوردنشان سخت نيست.
رژيم هاي متعدد مشکل و عارضه اي برايتان ايجاد نکرده است؟
نه، فقط ?ماه خام خواري کردم که پوست بدنم دچار خشکي و خارش شد و به همين خاطر اين رژيم را ادامه ندادم.

چرا برنامه کاهش وزن را ادامه نمي دهيد؟
نمي دانم، پشتکارم کم است. موضوع اضافه وزنم را جدي نگرفته ام. در سررسيدم بارها از متخصص تغذيه وقت گرفته ام اما نرفتم.

چه پرسشي از متخصصان داريد؟
چاقي موضعي در ناحيه شکم و باسن دارم و مي خواهم وزن کم کنم. از داروها و قرص هاي لاغري سريع که در شبکه هاي ماهواره اي تبليغ مي کنند به خاطر ترس از عوارضشان استفاده نمي کنم. از متخصصان مي خواهم من را راهنمايي کنند و راه و روش درست کاهش وزن را به من نشان دهند.

چه مدت است «سلامت» مي خوانيد؟ انتقاد و پيشنهادي داريد؟
? سال است سلامت به خانه ما مي آيد. پسر ?? ساله اي دارم که مجله فيلم و «سلامت» را مرتب مي خرد و همه مطالبش را مي خواند، طوري که در فصل امتحان اجازه خريد اين مجله ها را به او نمي دهيم. اگرچه مخاطب اين نشريه کودکان و نوجوانان نيستند اما فکر مي کنم بچه هايي مانند فرزند من کم نيستند و به نظرم برخي مطالب «سلامت» خيلي برايشان مناسب نيست.

با افزايش سن، کاهش وزن سخت تر مي شود
آقاي بابانژادي تقريبا ?? سال است دچار اضافه وزن شده. چاقي ممکن است چه مشکلاتي برايشان به وجود بياورد؟
افزايش وزن در خانم ها و آقايان با اختلالات متابوليک گسترده اي همراه است که يکي از اين اختلالات به هم خوردن محدوده چربي خون، اختلال و افزايش ليپوپروتئين ها و آپوليپوپروتئين هاست. به دليل اينکه چربي هاي شکمي با چربي هاي خون در تبادل هستند، مسلما افزايش وزن و افزايش توده چربي هاي شکمي، منجر به اختلال هاي ليپيدي خواهند شد اما به محض اينکه کاهش وزن آغاز شود به ويژه اگر کاهش وزن با رژيم غذايي متعادل صورت گيرد و فرد در کنار آن ورزش هم انجام دهد، اختلال هاي چربي به حالت طبيعي برمي گردد. در افرادي که طي دوره زندگي شان چند بار به صورت سينوسي و مکرر کاهش و افزايش وزن داشته اند، ممکن است در مراحل بعدي کاهش اختلال چربي به راحتي اولين بار رخ ندهد بنابراين فوق العاده مهم است کسي که وزن کم مي کند براي حفظ وزن در محدوده طبيعي برنامه غذايي داشته باشد.


اتفاقا ايشان چند بار رژيم گرفته و وزن کم کرده اما رژيم را رها کرده و دوباره چاق شده است. اين مشکل رايجي است. شما براي پيشگيري از اين مشکل چه توصيه اي داريد؟


يک اصل مهم در رژيم هاي کاهش وزن اين است که برنامه غذايي از فرهنگ و مختصات زندگي فرد دور نباشد. اين آقا اگر اطلاعات کافي و لازم درباره الگوي غذايي سالم به دست بياورد، مي تواند با رعايت نکته هايي کل کالري دريافتي اش را کاهش بدهد. مصرف سبزي و ميوه و فيبر بيشتر، افزايش تعداد وعده ها و ميان وعده ها و کاهش فاصله زماني بين غذاخوردن از مواردي هستند که باعث کنترل اشتها، افزايش احساس سيري و تداوم رژيم غذايي و کاهش وزن مي شوند. به عنوان مثال، مصرف ميوه و سبزي علاوه بر دريافت ويتامين هاي مورد نياز بدن باعث پرشدن حجم معده و احساس سيري مي شود. همچنين اگر فرد از صبح تا شب هر ?ساعت يکبار غذا بخورد، احساس سيري مي کند و در وعده هاي غذايي کالري کمتري دريافت مي کند و رژيم غذايي اش مختل نمي شود. به ايشان توصيه مي کنم زير نظر يک متخصص تغذيه الگوي غذايي شان را اصلاح کنند. حتما همراه با رژيم غذايي کاهش وزن ورزش کنند.

کسي که مي خواهد لاغر شود بايد چند کيلوگرم در ماه وزن کم کند تا بدنش دچار آسيب نشود؟
معمولا مدت طولاني و حتي سال ها طول مي کشد تا فردي دچار چاقي و اضافه وزن شود و اگر فردي بخواهد به شرايط طبيعي برگردد بايد روند کاهش وزن، تدريجي و آرام باشد. افرادي که سريع وزن کم مي کنند اندام هاي داخلي بدنشان نمي تواند تطابق مناسبي با شرايط جديد به وجود بياورد. رژيم هاي سريع اختلال هاي متابوليک ايجاد مي کنند و معمولا با شکست مواجه مي شوند. رژيم هاي سخت معمولا با محدوديت هاي شديد غذايي همراه هستند که افراد مدتي آن را تحمل مي کنند اما بعد از اينکه رژيم را کنار مي گذارند ولع خاصي براي خوردن غذاهايي که نمي توانستند در مدت رژيم بخورند، پيدا مي کنند و به همين دليل دوباره به وزن قبلي و حتي وزني بيشتر از قبل برمي گردند. ?/? تا ?کيلوگرم کاهش وزن در ماه مناسب است. البته ابتدا سرعت کاهش وزن بيشتر است و بعد از مدتي به دليل تطابق هاي فيزيولوژيک سرعت آن کمتر مي شود. فرد بايد همراه رژيم غذايي فعاليت بدني هم داشته باشد تا بتواند در زمان مناسب به کاهش وزن مطلوب برسد.


چرا مي گويند کاهش وزن در سن بالا سخت است؟


چون متابوليسم بدن با افزايش سن کاهش پيدا مي کند. ضمن اينکه اغلب افراد در سن بالا به دليل مشکلات مفصلي، استخواني و ساير بيماري ها در انجام حرکت هاي ورزشي محدوديت دارند و ممکن است نتوانند از ورزش براي کاهش وزنشان کمک بگيرند.


کاهش وزن در اين سن چه ملاحظات و چه فوايدي دارد؟


کاهش وزن در سن بالا به دليل اينکه افراد از جنبه هاي مختلف در معرض خطر هستند بايد با احتياط بيشتري صورت بگيرد. اگر رژيم کاهش وزن درست باشد و فرد توده چربي از دست بدهد، اين کار به سلامت عمومي و پيشگيري از مشکلات قلبي وعروقي اش کمک مي کند. کاهش وزن باعث بهبود وضعيت فرد و کاهش درد، آسيب و مشکلات مفصلي که در سن بالا شايع است مي شود.


اين خواننده محترم چربي شکمي دارد. آيا با کاهش وزن، اين چربي ها از بين مي رود يا لازم است در کنار آن اقدام ديگري انجام دهد؟


در آقايان تجمع چربي در ناحيه شکم است که فوق العاده خطرناک است و تمام مشکلات و بيماري هاي مزمن از چربي هاي شکمي شروع مي شود. با کاهش وزن چربي هاي شکمي کم مي شود اما براي حل مشکل و اصلاح ترکيب بدني، بايد علاوه بر رژيم غذايي استاندارد و طبيعي متناسب با کاهش وزن به تدريج يک برنامه ورزشي را شروع کنند. برنامه ورزشي بايد مرحله به مرحله افزايش پيدا کند و شامل گرم کردن بدن، ورزش هاي هوازي، کششي و قدرتي باشد. داشتن برنامه مناسب ورزشي همراه برنامه کاهش وزن به تناسب اندام و کاهش درصد چربي بدنشان کمک مي کند.


حرف يا نکته آخر؟
براي موفقيت در يک برنامه کاهش وزن، خيلي مسايل ريز در رفتار تغذيه اي، انتخاب هاي غذايي و شيوه غذا خوردن بايد اصلاح شود و همه افرادي که دچار چاقي و اضافه وزن هستند بايد به اين موارد توجه کنند. مثلا برخي افراد تند غذا مي خورند و غذا را نجويده قورت مي دهند در حالي که مکانيسم سيري با سرعت خوردن و مقدار و مدت زمان جويدن غذا، ارتباط دارد. انتخاب هاي غذايي هم خيلي مهم هستند. به عنوان مثال اگر فرد مي خواهد نان يا برنج بخورد نان سنگک، تافتون يا بربري خيلي بهتر از نان باگت يا فرانسوي است و به دليل نياز به جويدن زياد باعث مي شود فرد زودتر احساس سيري کند.
ن
خيلي ها بارها وزن کم مي کنند اما بعد از مدتي خسته مي شوند و رژيم غذايي و فعاليت بدني شان را کنار مي گذارند و دوباره چاق مي شوند؛ مانند سوژه «ميزگرد تغذيه» اين هفته. سرعت کاهش وزن در افراد چاق نبايد زياد باشد. توصيه مي شود آنها نيم تا يک کيلوگرم در هفته وزن کم کنند. معمولا کاهش وزن ابتدا راحت تر است اما بعد از مدتي بدن مقاومت مي کند. متابوليسم بدن کاهش پيدا مي کند و کاهش وزن سخت و مشکل مي شود. به همين خاطر افراد از ادامه رژيم و ورزش خسته و دوباره چاق مي شوند. اين تغييرات وزن و اين کاهش و افزايش متناوب عوارض زيادي براي فرد دارد. علت شکست درمان در بيماران چاق، مزمن بودن بيماري و طولاني بودن مدت درمان است. اين آقا بايد رژيم غذايي اش را حفظ کند، فعاليت فيزيکي اش را افزايش دهد، پياده روي و ورزش کند و مصرف چربي و مواد پرکالري را کاهش دهد تا بتواند وزن کم کند و وزنش را حفظ کند. بهترين روش اين است که با ورزش و رژيم غذايي وزن کم کرد. در صورت لزوم مي توان از دارو نيز کمک گرفت. براساس توده بدني براي درمان چاقي، مي توان از رژيم، دارو يا جراحي استفاده کرد. اين کار بايد بعد از رد بيماري هايي که مي تواند باعث چاقي شود، انجام شود.