آب تصفیه‌کن‌های خانگی «مد» یا حفظ سلامتی
آیا استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی لزوماً به تضمین سلامتی می‌انجامد؟
آب تصفیه‌کن‌های خانگی «مد» یا حفظ سلامتی
ما به شما دستگاه‌های تصفیه آب را پیشنهاد می‌کنیم با گارانتی معتبر و نصب و ارسال رایگان. تنها با 75هزار تومان، لذت نوشیدن آب سالم و گوارا را تجربه خواهید کرد.» این‌ها بخشی از شگردها و حیله‌های تبلیغاتی دستگاه‌های تصفیه آب خانگی هستند.
تبلیغاتی که پیامک‌های تبلیغی تلفن‌های همراه یا حتی مجله‌های معتبر پزشکی بازارشان را حسابی داغ کرده است.
مشتریانش هم حالا آب تصفیه کن‌ها را به عنوان کالای سلامتی می‌شناسند آن‌طور که مغازه دار تجهیزات پزشکی خیابان جمهوری می‌گوید: بازار، بازار دستگاه‌های آب تصفیه کن است. انصافاً هم سود توی این کالاها است. ما مشتری‌هایی داریم که برای جهیزیه‌شان دستگاه آب تصفیه کن خانگی می‌خرند.
گشت و‌گذار در بازار کالاهای پزشکی نشان می‌دهد حالا دیگر این دستگاه‌ها جزو اقلام ضروری مردم به حساب می‌آیند. یکی از همین مشتری‌ها می‌گوید: خانم شما یک قابلمه را پر از آب کنید و بگذارید بجوشد بعد از چند دقیقه متوجه خواهید شد لایه سفید رنگی از آهک ته قابلمه ته نشین شده، شوهرم سنگ کلیه دارد همین املاح داخل آب باعث سنگ کلیه می‌شود.
توی اینترنت خوانده‌ام که آب تصفیه کن‌های خانگی، املاح، نیترات، نیتریت و انواع آلودگی‌ها را از داخل آب حذف می‌کنند و مانع از ایجاد سنگ کلیه می‌شوند. مشتری دیگری که کمی آن طرف‌تر ایستاده می‌گوید: « من سال‌ها است که از آب تصفیه کن استفاده می‌کنم.
منتها دیگه اندازه‌اش واسه سه نفر کافی نیست، شنیده‌ام دستگاه‌های مجهز تری به بازار آمده که زیر سینک ظرفشویی نصب می‌شود و دردسر کمتری هم دارند نیاز نیست هر دقیقه آب داخلش بریزی.»
مشتری جوانی که خودش را ساکن خانی آباد تهران معرفی می‌کند، طعم و بوی بد آب را بهانه می‌کند و می‌گوید: «فامیل‌های ما همشون دستگاه تصفیه آب دارند، اینجا هم که آمده‌ام هر کی یه چیزی می‌گه به هر حال من دنبال جنس گران با کیفیت هستم.»آب تصفیه‌کن‌های خانگی بسته به اندازه، ظرفیت، جنس، داشتن سیستم ضد رسوب و کلر، تعداد فیلتر و دیجیتالی بودنشان برای اندازه‌گیری سنجش آلودگی و سختی آب، قیمت‌شان از 75 هزار تومان تا یک میلیون و 500 هزار تومان متفاوت است. اما تبلیغات بیشتر حول و حوش دستگاه‌های کاوردار زیر سینکی می‌چرخد و مشتریان زیادی هم دارد.
بازاری که مشتری می خواهد
تولیدکنندگان این دستگاه‌ها برای فروش کالاهای خود نیاز به بازار مصرف دارند به همین علت بعضاً به جای اینکه به کیفیت آب نگاه واقع بینانه داشته باشند، نگاهی کاسب کارانه دارند.
مردم هم تصور می‌کنند دستگاه‌های آب تصفیه کن خانگی املاح و گل و لای داخل آب را فیلتر می‌کند و آب سالمی را برای شرب در اختیار آنها قرار می‌دهد.
آنها ادعا می‌کنند برای اطمینان از کیفیت آب خروجی استفاده از سامانه تصفیه آب راهکار مناسبی است اما کارشناسان حوزه آب معتقدند، آب تصفیه کن‌ها کلر آب را از بین برده و عرصه را برای رشد و تکثیر باکتری‌ها فراهم می‌کنند البته تحقیقات انجام شده نیز نشان می‌دهد، دستگاه‌های تصفیه آب، سختی آب را از بین برده و آن را به آب مقطر تبدیل می‌کنند که در دراز مدت موجب بروز آسیب‌های جدی به قلب و عروق و اختلال در رشد استخوانی کودکان می‌شود.
محمد رضا محبی، کارشناس دفتر نظارت بر بهداشت «آب» شرکت آب و فاضلاب کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: شرکت‌های آب و فاضلاب، با به‌کارگیری سامانه‌های تصفیه آب با ظرفیت بالا، کیفیت آب خروجی را به صورت روزانه کنترل می‌کنند اما کنترل برخی پارامترهای آب برای سامانه‌های تصفیه آب خانگی امکان پذیر نیست و اگر دستگاه به هر دلیلی کارایی لازم را نداشته باشد خروجی آب بدون اینکه مصرف‌کننده متوجه آن شود، خارج از استاندارد خواهد شد.
این موضوع ممکن است برای پارامترهایی مانند شوری و سختی که صرفاً بر طعم آب تأثیر دارند، چندان اهمیتی نداشته باشد اما برای پارامترهایی همچون فلزات سنگین که روی سلامت مصرف‌کننده تأثیرگذار است، بسیار مهم است.
نگهداری از سامانه‌های تصفیه آب به طور کل کار آسانی نیست. سامانه‌های بزرگ در شرکت‌های آب و فاضلاب به صورت مستمر تحت کنترل هستند. اصول نگهداری دقیق از این دستگاه‌ها مسأله دیگری است که محبی به آن اشاره می‌کند.
اشاره او هم به زمان تعیین شده برای تعویض فیلتر است چه آنکه عدم تعویض فیلتر دستگاه، آن هم در زمان تعیین شده کیفیت آب خروجی را بشدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. محبی می‌گوید: معمولاً فروشندگان، تخصص لازم برای انتخاب دستگاه تصفیه آب را ندارند از این‌رو دستگاه‌هایی که دست مشتریان‌شان می‌دهند، کارایی لازم برای حذف آلودگی‌ها را ندارد از طرفی عمده دستگاه‌های موجود در بازار از نوع صافی غشایی هستند که کلر موجود در آب روی آنها اثر مخرب داشته و ممکن است باعث پاره شدن غشا و عدم کارایی آن شود.
همچنین این سامانه‌ها معمولاً املاح مفید آب را تا حد زیادی کم کرده و خاصیت تغذیه‌ای آب را از بین می‌برند به گونه‌ای که مصرف طولانی مدت چنین آبی می‌تواند سلامتی مصرف‌کننده را به خطر بیندازد.
کسانی که اقدام به تبلیغ دستگاه‌های آب تصفیه کن می‌کنند، معمولاً لامپ‌های UV را که برای گندزدایی آب تعبیه می‌شود برای سود زیاد از روی دستگاه بر‌می‌دارند. این موضوع می‌تواند، موجب رشد عوامل میکروبی در مخزن آب دستگاه شود.
به گفته این کارشناس دفتر نظارت بر بهداشت آب شرکت آب و فاضلاب کشور، در انواع دستگاه‌های تصفیه آب خانگی کلر آب حذف می‌شود و احتمال رشد بیوفیلم در دستگاه را بالا می‌برد. در برخی نمونه‌ها دیده شده است که میزان باکتری‌های هتروتروف در خروجی دستگاه تصفیه آب خانگی چندین برابر ورودی شده است.