با دست خود سم توليد نکنيد
هر سال حدود 3 ميليون نفر در جهان با سموم مختلف مسموم ميشوند و 200 هزار نفر نيز به دليل مسموميت با سموم مختلف جان خود را از دست ميدهند. اين آمارها را دكتر ندافي، رييس مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت در همايش روز جهاني بدون سم بيان كرد و موضوعي كه بر آن تاكيد داشت توجه به آثار مزمن و طولانيمدت سموم بر بدن بود. دكتر ندافي با بيان اينكه سلامت محصولهاي كشاورزي به دليل ارتباط با سلامت انسان بسيار حائز اهميت است، ميافزايد: «اقدامهاي پراكندهاي در زمينه اندازهگيري سموم صورت گرفته است اما به صورت منظم نيست و بايد در اين زمينه برنامهريزي كرد.» رييس مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت با انتقاد از عدم نظارت بر واردات محصولهاي غذايي تاكيد كرد: «شمار زيادي از سموم مختلف وارد كشور ميشود و هيچ آزمايشي روي آن صورت نميگيرد و هيچ اقدامي براي آگاهي از تاثيرات آن بر سلامت انسان انجام نشده است.» به گفته دكتر ندافي گاهي اين سموم با يكديگر مخلوط ميشوند همچنين براي كشاورزي كه در معرض سموم است، خطري جدي محسوب ميشود. وي با تاكيد بر سلامت كشاورز نيز ادامه داد: «سلامت كشاورز به عنوان يكي از نيروهاي مولد جامعه و همچنين محيط زيست بايد در نظر گرفته شود.» درنگهداري مواد غذايي دقت کنيد بيشترين ميزان مسموميتهاي غذايي به دليل نحوه نامناسب نگهداري موادغذايي به خصوص موادغذايي گرم و پختهشده است. مهندس سيدرضا غلامي، رييس اداره بهداشت اماكن مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت اين موضوع را عنوان ميكند و توضيح ميدهد: «انواع عفونتهاي رودهاي مانند اسهال و استفراغ به دليل نگهداري نامناسب موادغذايي پخته شده است. به عنوان نمونه عدمنگهداري مناسب نان در منازل سبب ايجاد كپك آفلاتوكسين ميشود كه به سلامتي بدن آسيب جدي وارد ميكند. مهندس غلامي با اشاره به رعايت بهداشت فردي هنگام تهيه موادغذايي ادامه ميدهد: «عدم رعايت بهداشت فردي مانند داشتن زخم و چرك در دستها سبب توليد سم استافيلوكوك در غذا ميشود و اين سم وارد بدن ميشود و مسموميت غذايي ايجاد ميكند.» وي با بيان اينكه 70 درصد مسموميتها، مسموميت غذايي است، توصيه كرد: اگر موادغذايي را در منزل در شرايط سالم نگهداري كنيم، فاسد نميشوند و حتي اگر در زمان توليد تا مصرف در شرايط مناسبي نبوده است با نگهداري مناسب، پيشرفت سموم در موادغذايي كند ميشود. دكتر ندافي نيز با اشاره به توليد سم آفلاتوكسين در محصولات كشاورزي ميافزايد: «بسياري از مواقع مرحله فرآوري محصولات كشاورزي به گونهاي است كه سم در آنها ايجاد ميشود. به عنوان نمونه سم آفلاتوكسين در پسته يك موضوع جدي است.» وي ادامه ميدهد: «علاوه بر آن حجم زيادي از نان خشكهاي مازاد بر نياز مردم در شرايط غيربهداشتي نگهداري ميشود كه سم در آنها ايجاد ميشود و بعد به مصرف دام ميرسد. اين سموم شيردام را آلوده كرده و اين شير آلوده بر بدن انسان نيز تاثيرات سويي ميگذارد.» رييس مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت مسموميتها را يكي از عوامل مهم سرطان ذكر و تاكيد ميكند: «در برخي از نقاط كشور، غلظت سموم در آبهاي كشاورزي بالاست و ممكن است اين آبها به رودخانه ريخته شده و پشت سدها جمع شوند و از اين طريق غلظت سموم در آب افزايش يابد و در فرآيندهاي تصفيه آب مكانيسمي براي حذف سموم وجود ندارد.» به اعتقاد دكتر ندافي برنامه منسجم و روتين براي اندازهگيري سموم در كشور وجود ندارد و اين فرآيند هم پيچيده و هم هزينهبر است، بنابراين تنها راه كنترل سموم، كنترل از مبدا آن است. شرايط مناسب نگهداري موادغذايي در منزلقانون برنامه پنجم توسعه با توجه به چرخه سموم موجود در موادغذايي و نبود استاندارد مشخص براي آنها، وزارت بهداشت را موظف به تبيين مجاز سموم محصولات كشاورزي كرده و علاوه بر آن تمام طرحهاي بزرگ در كشور بايد پيوست سلامت داشته باشند اما همانطور كه گفته شد براي حفظ سلامت موادغذايي و پيشگيري از انواع بيماريها لازم است موادغذايي كه در منزل نگهداري ميكنيد در شرايط مناسبي باشند. رييس اداره بهداشت اماكن وزارت بهداشت برخي از شرايط استاندارد موادغذايي در منزل را شرح ميدهد:1- فرآوردههاي گوشتي را بيش از 72 ساعت در يخچال نگهداري نكنيد و سريعا آنها را در فريزر بگذاريد.2- نان داغ را بلافاصله در پلاستيك قرار ندهيد و سعيكنيد براي حمل از نانوايي تا منزل از پارچه تميز استفاده كنيد.3- موادغذايي پخته شده را بيش از 45 دقيقه بيرون از يخچال نگهداري نكنيد. يا آن را روي شعله ملايم گاز قرار دهيد يا در حرارت زير 4 درجه در يخچال نگهداري كنيد.4- غذايي را كه از يخچال خارج ميكنيد قبل از مصرف حتما گرم كنيد.5- انواع آجيل و شيرينيجات را در معرض هوا قرار ندهيد. به دليل وجود ميكروب در هوا و وجود حشرات موذي مانند مگس، احتمال مسموميت ميكروبي وجود دارد.6- سم بوتوليسم يك سم كشنده است كه معمولا در كنسروها رشد ميكند بنابراين قبل از مصرف كنسروها، آنها را در حرارت 60 تا 70 درجه بجوشانيد.